تلویزیون

واژه ی تلویزیون به معنای “دیدن از راه دور” است و اندیشه ی اختراع آن هنگامی در ذهن دانشمندان شکل گرفت که انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم افق های تازه ای در برابر انسان گشود و با اختراع تلگراف و تلفن و سپس رادیو، “شنیدن از راه دور” امکان پذیر شد. همچنین اختراع دوربین عکاسی و فیلمبرداری و پیدایش پدیده ی جدیدی به نام سینما، بشر را با شگفتی های تصویر آشنا ساخت. با این همه، اختراع تلویزیون بر خلاف بسیاری از اختراعات دیگر، یک باره صورت نگرفت و ثمره ی نبوغ یک مخترع خاص نبود. سال ها طول کشید و ده ها مخترع و دانشمند در گوشه و کنار جهان دست به پژوهش و آزمایش زدند و از روش ها و تکنیک های متعدد بهره جستند تا سرانجام این جعبه ی سحرآمیز از مرحله ی فکر و تئوری به مرحله ی عمل درآمد.

تکنیک اصلی تلویزیون چندان بغرنج و پیچیده نیست. دوربین های تلویزیونی از صحنه های مورد نظر تصویر برداری می کنند و این تصاویر به صورت نقاط و خطوط تجزیه می شود و با تبدیل به امواج الکترومغناطیسی از فرستنده در فضا پخش می گردد. گیرنده ها این امواج را دریافت می کنند و با تبدیل و ترکیب مجدد نقاط و خطوط به صورت تصاویر، صحنه ها را بر صفحه ی خود منعکس می سازند. همزمان، صدا نیز هماهنگ با تصویر ضبط، پخش و دریافت می شود.

اگر ذره بینی را در اختیار داشته باشید و هنگام پخش برنامه ی تلویزیونی جلوی صفحه ی آن بگیرید، خطوطی را تشخیص خواهید داد که از نقطه های ریز تشکیل شده است. اما جریان تشکیل هر خط از نقطه ها و هر تصویر از خطوط و همچنین هر صحنه از تصاویر متعدد و پی در پی، چنان برق آسا انجام می گیرد که چشم انسان متوجه این اجزاء نمی شود و تصاویر و صحنه ها را به صورت واضح و طبیعی و پیوسته مشاهده می کند.

پیشگامان تلویزیون

یکی از نخستین پیشگامان اختراع تلویزیون دانشمندی ایتالیایی از اهالی فلورانس “جیووانی کازلی” است که در سال ۱۸۶۲ موفق به ساخت دستگاهی شد که با استفاده از سیستم دستگاه تلگراف بی سیم قادر به مخابره ی نقوش و تصاویر ساده ای بود. نیم قرن بعد یک مخترع فرانسوی به نام “ادوارد بلین” با تکمیل دستگاه مخترع ایتالیایی، سیستم جدید مخابره ی عکس به وسیله ی امواج رادیویی را ابداع کرد که به نام خودش “بلینوگراف” نامیده شد. با این دستگاه عکس های خبری واصولاً هر عکسی در مدت چند ثانیه از نقطه ای به نقطه ی دیگر جهان مخابره می شود. اما طبعاً عکس ها تصاویر ثابتی هستند و “بوریس روزینگ” موفق به حل مسائل عمده ای در سیستم پخش تصاویر تلویزیونی شدند. در آمریکا “لی دو فورست” و به خصوص “ولادیمیر زورکین” با اختراعات تازه گام های بلندی برای تحول و تکامل تلویزیونی برداشتند.

اولین برنامه های تلویزیونی

در سال های ۱۹۳۶ و ۱۹۳۷ یعنی اندکی پیش از جنگ جهانی دوم، عملاً اولین ایستگاه های فرستنده ی تلویزیونی به کار افتادند و شروع به پخش برنامه های همگانی کردند. اما تا مدت ها حوزه ی عمل این پدیده ی جدید بسیار محدود بود، زیرا هنوز ساختن دستگاه های گیرنده ی تلویزیونی وارد مراحل تجارتی نشده بود و عده ی بسیار کمی می توانستند از برنامه های تلویزیونی استفاده کنند. به علاوه تصاویر تلویزیونی آن زمان ابتدا فقط در ۳۰ خط  و سپس ۹۰ و ۱۸۰ خط تجزیه می شدند و به همین جهت محو و مبهم بودند. صفحه گیرنده های تلویزیونی نیز بسیار کوچک و به اندازه ی یک کارت پستال بود!

اما به تدریج کار تلویزیون بالا گرفت و اولین گام در راه رواج آن توسط کمپانی RCA در آمریکا برداشته شد. بدین ترتیب که این کمپانی در سال ۱۹۳۶ اولین شبکه ی تلویزیونی تجاری آمریکا را افتتاح کرد. آنتن های فرستنده این تلویزیون بر فراز آسمان خراش معروف امپایر استیت بیلدینگ، مرتفع ترین ساختمان نیویورک نصب شده بود و تصاویر تلویزیونی ابتدا در ۳۴۳ خط و سپس در ۵۲۵ خط تجزیه می شد و به اندازه ی کافی روشن و واضح بود. اما در آن هنگام فقط ۵ هزار دستگاه گیرنده ی تلویزیونی در سراسر آمریکا وجود داشت؛ این رقم در سال ۱۹۶۴ به ۲۰ میلیون دستگاه رسید!

در انگلستان، بی بی سی از سال ۱۹۳۶ پخش برنامه های تلویزیونی را به مدت دو ساعت در روز آغاز کرد و در شوروی پخش برنامه های آزمایشی تلویزیونی از سال ۱۹۳۸ شروع شد. در آلمان هیتلری تلویزیون جهش های سریع تر داشت به طوری که در سال ۱۹۳۶ هنگام برگزاری المپیک برلین، جریان مسابقات توسط شبکه ی تلویزیونی نوپای این کشور پخش شد. به علاوه مهندسان خبره ی آلمانی با دستیابی به تکنیک های پیشرفته ای موفق به ساخت نمونه ی آزمایشی تلویزیون ۱۰۲۹ خطی شده بودند، اما شروع جنگ جهانی دوم بهره برداری از این سیستم پیشرفته را متوقف کرد. فرانسه و ایتالیا نیز که برای تلویزیون برنامه های بلند پروازانه ای داشتند پس از درگیری در جنگ جهانی دوم از ادامه ی فعالیت در این زمینه باز ماندند و بدین گونه گسترش و شکوفایی واقعی تلویزیون از سال های پس از جنگ آغاز شد.

سه جهش بزرگ

در ربع قرن اخیر که تلویزیون در سراسر جهان گسترش همگانی یافته است، صرف نظر از نقش روزافزون آن در زمینه های گوناگون اجتماعی، آموزشی، فرهنگی و اطلاعاتی، به سه جهش تکامل تکنیکی آن می توان اشاره کرد. اولین تحول عمده دستیابی به تکنیک های تلویزیون رنگی است که تئوری آن قبلاً توسط ” نیپکو” و “برد” ارائه شده بود، اما عملاً در سال های دهه ی ۵۰ تحقق یافت. در سیستم تلویزیون رنگی از تفکیک مجدد آن ها در گیرنده برای شکل گیری تصاویر رنگی جهت انتقال تصاویر متحرک که لازمه ی سیستم تلویزیونی است می بایست تکنیک پیچیده تری به کار گرفته شود.

گام های بعدی را نوآوران دیگری برداشتند. یکی ازآن ها یک ایرلندی به نام “جوزف” بود که در سال ۱۸۷۳ تصادفاً موفق به کشف خاصیت فتوالکتریک عنصر “سلنیوم” شد و این کشف بعد ها در اختراع تلویزیون نقش عمده ای یافت. چندی بعد یک آمریکایی به نام “ج. ر. کاری” و یک فرانسوی به نام “سنلک” توری های جداگانه ای برای تجزیه و ترکیب تصاویر و مخابره ی آن ها به وسیله ی امواج الکتریکی ارائه دادند که اگر چه هرگز عملی نشد، اما راه را برای مخترعان دیگر هموار کرد. یکی از آن ها یک دانشجوی ۲۴ ساله ی آلمانی به نام “پائول نیپکو” بود که در سال ۱۸۸۴ نوعی دستگاه ابتداعی برای تجزیه تصاویر تلویزیونی ساخت و تئوری بلند پروازانه ای برای انتقال تصاویر متحرک رنگی ارائه داد. اما در آن زمان هنوز شرایط مناسب برای تحقق اندیشه های او فراهم نبود و می بایست سال ها بگذرد و مسائل تکنیکی دیگری حل شود تا اختراع تلویزیون عملاً امکان پذیر گردد.

در اوایل قرن بیستم، به دنبال یک رشته کشفیات علمی ارزشمند جدید، “مارکونی” ایتالیائی موفق به اختراع رادیو شد و انتقال اصوات به وسیله ی امواج رادیویی، دستیابی به تکنیکی برای انتقال تصاویر و اختراع تلویزیون را امکان پذیر و امید بخش تر ساخت.

از یک اتاق به اتاق دیگر

اولین کسی که عملاً یک تلویزیون ابتدائی ساخت و موفق به انتقال تصویر از نقطه ای به نقطه ی دیگر به وسیله ی امواج الکتریکی شد، “جان لوگی برد” یک پژوهشگر سرگردان اسکاتلندی بود. وی تحصیلات خود را در رشته ی الکترونیک در دانشگاه گلاسکو انجام داده و برای امرار معاش دست به هر کاری زده بود. مدتی جوراب بافی می کرد، سپس مربا پزی راه انداخت، چندی هم فروشنده ی دوره گرد شد؛ اما همه ی این کارها برای این بود که سرمایه ای باندوزد و نقشه ی اختراعی را که از دوران دانشجویی در سر می پرورانید عملی کند. خانه ی او مملو از ادوات و آلات عجیب و غریب و اشیاء پراکنده ای بود که در میان آن ها از قوطی های خالی کنسرو و کارتن های متعدد گرفته تا صفحات فلزی و لامپ ها و سیم کشی ها و موتورهای مختلف به چشم می خورد. او به دست خود و به کمک همین ابزار و آلات ابتدائی چیزی را ساخت که سرانجام در سال ۱۹۲۲ برای اولین بار انتقال تصویر به صورت یکی از مهم ترین اختراعات قرن بیستم درآمد، منتها دستگاه اختراعی “برد” در مراحل اولیه اش، فقط قادر به انتقال یک تصویر محو و مبهم از یک اتاق به اتاق دیگر خانه او بود.

اما با گذشت سال ها و پیشرفت سریع علم و تکنولوژی، تلویزیونی ابتدائیِ “جون برد” به تدریج تکامل یافت. خودِ او به لندن رفت و اختراعش را به آکادمی سلطنتی بریتانیا ارائه داد و کمک های مالی دریافت کرد و در سال ۱۹۲۶ نمایشگاهی برای ارائه ی تلویزیون جدیدی که ساخته بود ترتیب داد. از سوی دیگر در آمریکا، فرانسه، آلمان و روسیه مخترعان دیگری دست به کار شدند و هر کدام برای تکمیل پدیده ی نوظهور تلویزیون گامی برداشتند. در فرانسه “بارتلمی” و “هانری دوفرانس” تکنیک های پیشرفته ای ابداع کردند. برای اولین بار در سال ۱۹۴۹ شبکه تلویزیونی “سی بی اس” آمریکا موفق به پخش تصاویر تلویزیونی رنگی گردید.

دومین تحول با آغاز عصر فضا تحقق یافت و استفاده از ماهواره ها، پخش برنامه های تلویزیونی از راه دور و در مقیاس جهانی را امکان پذیر ساخت. از سوی دیگر کاربرد تلویزیون و امکان انتقال تصویر از راه دور به وسیله ی امواج الکترومغناطیسی سبب شده است که با اعزام سفینه های اکتشافی بی سرنشین به سوی سیارات دور دست، بتوان نگاه بشر را در فراخنای آسمان رسوخ داد و از رازهای نجومی پرده برداشت.

و سومین تحول اینکه با استفاده از تلویزیون مدار بسته و همچنین ضبط تصویر کاربرد های علمی و آموزشی ارزشمندی برای این اختراع جالب که در آغاز فقط جنبه های تفریحی و اطلاعاتی آن مورد نظر بود فراهم آمده است مثلاً در حالی که یک عمل جراحی حساس و مهم در جریان است، سیستم تلویزیون مدار بسته به راحتی می تواند تصویر صحنه را برای دانشجویان به سالن درس منتقل کند، بی آن که نیازی باشد که همگی در اتاق عمل اجتماع کنند و به همین ترتیب انواع کاربرد های علمی و آموزشی دیگر…

از جمله پیشرفت های تکنیکی دیگر در ساخت تلویزیون، استفاده از ترانزیستور برای ساخت تلویزیون های کوچک و به اصطلاح “جیبی” می توان اشاره کرد. و سرانجام اینکه طی سال های آینده، تحولات چشم گیری در سیستم های تلویزیونی پدید خواهد آمد و به مراتب بر وضوح و روشنی تصاویر افزوده خواهد شد.