در کشور فلسطین چنین دریایی وجود دارد و همان “دریای مرده” یا “بحر المیت” مشهور است. املاح آن به قدری است که هیچ موجود زنده ای ندارد. آب سطح آن به علت گرمای خشک و سوزان محیط تبخیر می شود. البته توجه دارید که فقط آب دریا بخار می شود و املاح موجود در آن باقی می ماند، در نتیجه غلظت محلول بالا می رود. بدین علت است که بر خلاف اکثر دریاها و اقیانوس ها، که میزان نمکشان ۲ تا ۳ درصد آب آن ها (از نظر وزن) می باشد، مقدار نمک این دریاها ۲۷ درصد و حتی بیشتر است و به اضافه ی اینکه در عمق، پیوسته به این نسبت افزوده می گردد. بنابراین یک چهارم وزن کلی بحر المیت را نمک تشکیل می دهد. تخمین زده اند که آب این دریا در حدود ۴۰ میلیون تن نمک دارد. آب آن به علت همین غلظت زیاد، دارای خاصیت عجیبی است، از آب دریاهای معمولی خیلی سنگین تر است. درنتیجه انسان هرگز در آن فرو نمی رود، زیرا بدن خیلی سبک تر از آن است.
وزن بدن ما به طور قابل ملاحظه ای کمتر از وزن آب پر نمک در همان حجم است. بنا به قانون اجسام شناور، ما هرگز در دریای مرده غرق نمی شویم و درست همان طور که یک تخم مرغ معمولی در آب نمک انداخته شود روی آب می آید، ما هم اگر در آب این دریا فرو رویم به سرعت بالا می آییم. توجه کنید اگر تخم مرغ را در آب خالص بیندازیم پایین می رود.
فکاهی نویس مشهور آمریکایی مارک تواین، که در سفر خود به فلسطین دریای مرده را دیده است، با طبع بذله گوی خود در یکی از کتاب هایش تجربیات عجیب خود و همراهانش را در مورد شنا در این دریا چنین شرح می دهد:
“شنای بامزه ای بود. نمی توانستیم در آب فرو رویم، در این دریا امکان دارد که انسان به پشت دراز بکشد، دستش را روی سینه اش بگذارد و در این حالت قسمت زیادی از بدنش از زیر گونه، وسط پهلو و پا، قوزک و وسط کف پا به بالا، روی سطح آب بماند. اگر بخواهد می تواند سرش را هم بلند کند و کاملا ازآب بیرون نگه دارد… می تواند همان طور که به پشت در آب خوابیده، سرش را بالا نگه دارد و پاهایش نیز از زانو به پایین از آب بیرون باشد… می تواند بنشیند، پاهایش را روی شکم جمع کرده و در بغل بگیرد، اما چون سر از قسمت های دیگر بدن سنگین تر است، بدن فوراً می چرخد.می تواند به طور عمودی در آبی که گودی آن از قد انسان بیشتر است بایستد و از وسط سینه به بالای بدنش خیس نشود. اما قادر نیست مدت زیادی در این وضع باقی بماند زیرا آب فوراً پاها را به سطح خواهد فرستاد. موقعی که شنای پشت می کند نمی تواند به اندازه ی معمول سرعت بگیرد. چون پاها بالای سطح آب می ماند و جز پاشنه ی پا هیچ عامل دیگری که انسان بتواند به وسیله ی آن خود را به جلو براند وجود ندارد. اگر بخواهد روی سینه شنا کند، وقتی پا می زند نه تنها پیش نخواهد رفت بلکه به عقب حرکت می کند. در آب دریای مرده هیچ اسبی نمی تواند شنا کند یا بایستد، چون سرش خیلی سنگین است و به محض ورود به آب فوراً به پهلو می غلتد.”
تصویر زیر مردی را نشان می دهد که به طرز مطبوعی روی دریای مرده وقت می گذراند. چون وزن مخصوص آب این دریا خیلی زیاد است این شخص توانسته است در آرامش جدول حل کند. آب قره بغازگل در دریای خزر، همچنین آب دریاچه ی التُن که مقدار نمک آب ۲۷ درصد است، دارای همین خاصیت عجیب و غیر عادی است. (وزن مخصوص آب قره بغازگل ۱۸/۱ می باشد). پلش کاشف در این باره می نویسد: “انسان می تواند در این آب غلیظ بدون صرف نیرو شنا کند و هر قدر هم که تلاش نماید تا اصل ارشمیدس را برهم زند، نخواهد توانست در آب فرو رود.”
بیمارانی که حمام آب معدنی می گیرند، دچار احساسی نظیر آن چه هم اکنون تشریح کردیم می شوند. در آب هایی که املاحشان خیلی زیاد است، مثلا در آب های معدنی استارایا روسا، بیمار به سختی می تواند زیر آب فرو رود. شنیدم که یک بار در استارایا روسا بانوی بیماری با ناراحتی شکایت می کرد که آب “او را از حمام بیرون انداخته” و گویا مامورین آن جا را مسئول این امر می دانست!
میزان نمک آب دریاهای مختلف متفاوت است و به این علت کشتی ها در همه ی آن ها به یک اندازه در آب فرو نمی روند. شاید بعضی ها مشاهده کرده باشند که روی بدنه ی کشتی ها، نزدیک به خط آب، علامت هایی به نام “علامت خط بارگیری” وجود دارد. این علایم حدود فرو رفتن کشتی را در آب های با غلظت های مختلف نشان می دهد. مثلاً علایم شکل زیر میزان فرو رفتن کشتی باردار را در آب های مختلف به این شرح نشان می دهد:
- در آب های شیرین سرزمین های گرمسیری تا علامت TF-Tropical Fresh Water
- در آب های شیرین تا علامت F-Fresh Water
- در آب شور سرزمین های گرمسیری تا علامت T-Tropical Seawater
- در آب شور در تابستان تا علامت S-Summer Temperate Seawater
- در آب شور در زمستان تا علامت W-Winter Temperate Seawater
- در آب اقیانوس اطلس در زمستان تا علامت WNA-Winter North Atlantic
در سال ۱۹۰۹ دولت روسیه تمام کشتی های روسی را نیز ملزم به رعایت و استفاده از این علایم نمود. در پایان می خواهم توجه شما را به این نکته جلب کنم که یک نوع آب دیگری هم وجود دارد که حتی در حالتی که خالص است و با هیچ چیز مخلوط نشده است، خیلی سنگین تر از آب معمولی است. وزن مخصوص آن ۱/۱، یعنی ده درصد از آب معمولی بیشتر است. اگر استخر شنایی را از این آب پر کنند حتی مبتدیانی که با فن شنا آشنا نیستند در آن غرق نمی شوند. نام آن آب سنگین است و فورمول شیمیایی آن D2O می باشد. وزن اتم های هیدروژن آن (دوتریوم)، دو بار سنگین تر از هیدروژن معمولی است. در آب معمولی به مقدار خیلی کم ازآب “سنگین” وجود دارد. (مثلاً در هر سطل آب در حدود ۸ گرم).
آب سنگین از نوع D2O را -۱۷ نوع آب سنگین وجود دارد-، امروزه تقربیا به شکل خالص، یعنی در واقع به صورت مخلوط با ۰۵/۰ درصد آب معمولی، تهیه می نمایند و در صنایع هسته ای، به خصوص نیروگاه های اتمی، به مقیاس وسیعی از آن استفاده می کنند. در صنعت مقادیر زیادی از آن را از آب معمولی می گیرند.
